Kaddafi sonrası büyük bir karışıklık yaşayan Libya?da taşlar yerine oturmaya başladı. Çok kullandığım bir dosya paylaşım sitesi olan scribd.com adresinde ?Draft Constitutional Charter for The Transitional Stage? adlı bir dosya ilgimi çekti ve okumaya başladım. Libya?daki geçiş dönemi için yazılmış bir anayasa taslağı olan metindeki ifadeleri analiz ederek işe başlayalım.



Metnin hemen girişinde ?islamic spirit? ve ?love of home? kavramları islami bir altyapıya sahip vatan sevgisini de eksik etmeyen ulusal bir devlet modelinin hedeflendiğini gösteriyor.


Anayasal metin beş bölümden ve 37 maddeden oluşuyor. İlk bölüm genel hükümlerden oluşmakta ve burada Yeni Libya?nın bağımsız ve demokratik bir ülke olduğu, başkentinin Trablus olarak kaldığı ve kanunların kaynağının ?Islamic Jurisprudence (sharia)? yani islami içtihat olduğu belirtiliyor.


Taslağın üçüncü maddesi yeni Libya bayrağını tarif ederken dördüncü maddede çok partili bir demokratik sistemin kurulması gerektiği üzerinde durulmuş. Özellikle ?multitude? (çokluk) üzerinde durulan bir kavram. Beşinci maddede ailenin kutsal olduğundan ve devletin bu yapıyı koruyup kollaması gerektiğinden bahsedilmiş.


Metnin ikinci bölümü ise ?Haklar ve Kamusal Özgürlükler?e ayrılmış. Burada genel özgürlüklerden bahsedilirken özellikle farklı şehirler arasındaki fırsat eşitliği ve gelir dağılımının adaletli olması gibi vurgular dikkat çekici. Burada 10. Madde suçluların iadesi konusunu düzenlemiş ve sığınma hakkının evrenselliği üzerinde durulmuş. 12. madde ise telefon dinlemeleri konusuna ayrılmış, buna göre yazışmalar ve telefon görüşmelerinin vatandaşların kendi gizlilikleri olduğu ve dinlenip kullanılamayacağı garanti edilmiş.


15. maddede ?mülkiyet hakkının dokunulmazlığı? garanti altına alınmış. Üçüncü bölüme baktığımızda burada da geçiş dönemi sürecinde devletin yapısının üzerinde durulduğunu görmekteyiz. Bundan sonraki maddelerde geçiş konseyinin yapısı maddelere dökülmüş.


Genel olarak geçiş konseyi yeni bir sistem kurulana kadar ülkenin temel özelliklerini bu taslak metin üzerinde kurgulamış gözüküyor. Yeni dönem neler getirecek hep beraber göreceğiz.


Ama unutulmaması gereken bir şey var ki o da küresel iktisadi yapının pazarın özgürlüğü için sistemleri ve devletlerin yapısını önemsemediği burada kendisi için temel meselenin pazarın serbestleşmesinin sağlanmasıdır. Pazarın, küresel tröstlerin lehine demokratikleşmesi için Libya'nın yönetiminin şeriatçı ya da demokratik olmasının bir önemi yoktur.  Küreselin, ulusala olan karşıtlığı da burada bir paradoksa neden olmaktadır. Bu yüzden bu tarz modern sömürgelerin ulusal devlet kurmaları bazen yanlış analizlere yol açabilir.


Not: Yukarıdaki analiz internet dünyasında dolaşan bir taslak metin üzerinden yapılmıştır. Yeni Libya'nın anayasa çalışmaları bu taslak üzerinden devam etmektedir.