Kuşak ve Yol Girişiminin ikinci büyük zirvesi Pekin’de yapıldı. Birçok ülkeden devlet liderleri düzeyinde katılım gözlenirken ABD ve Hindistan gibi ülkeler zirveye “soğuk” yaklaşarak temsilci göndermedi ya da düşük düzeyde katılım sağladı.

Jinping’in 2013 yılında açıkladığı Çin'i; Asya, Avrupa ve ötesine bağlamak için İpek Yolu'nu yeniden inşa etme planı, Çin’in jeopolitik amaçlarına hizmet ettiği ithamı ile karşı karşıya. Öte yandan ekonomisi kırılgan gelişmekte olan ülkelerin “borç tuzağına” (debt trap) batıp Çin’in etkisi altına gireceği iddiaları da sürekli olarak dile getiriliyor.

Üç gün devam eden söz konusu zirve projenin finansal altyapısının çeşitlendirilmesi ve daha şeffaf hale getirilmesi vaadiyle sonuçlandı. Üç günlük zirveden sonra yayınlanan ortak açıklamada finansal sürdürülebilirlik, kirlilik kontrolü ve yolsuzlukla mücadele çabaları üzerinde duruldu.

Üç gün içinde milyar dolarlık anlaşma imzalanırken Portekiz, Avusturya, Birleşik Arap Emirlikleri, Singapur ve Tayland anlaşmaya ilk defa imza atan ülkeler oldu.

Bu arada Xi Jinping, Pekin'de düzenlenen Kuşak ve Yol Girişimi ikinci büyük zirvesinin (BRF) açılış töreninde bir konuşma yaptı.

Jinping konuşmasında ABD ile devam eden ticaret geriliminden bahsetmezken, çekişmeye konu olan bazı unsurlardan bahsetti. Ayrıca Çin'in para birimi Yuan'ı sabit tutma sözü verdi.

“Endişeleri Giderme Eğilimi Ağır Bastı”

Jinping; 2017 yılındaki ilk zirvede yaptığı konuşmaya göre daha kısa ve somut konulara odaklandı. Daha çok Kuşak ve Yol Girişimi ile ilgili yapılan eleştirilere yanıt verme eğilimi vardı. Jinping uluslararası kural ve standartlara uyacağı mesajını da özellikle vurguladı.

Jinping'in konuşmasının, ABD Başkanı Donald Trump tarafından Jinping'in "yakında" Beyaz Saray'ı ziyaret edeceğini açıklamasından birkaç saat sonra yapıldığını da not olarak eklemekte yarar var.

Kuşak ve Yol Girişiminin özel bir kulüp olmadığını belirten Jinping projenin yalnızca Çin'in çıkarlarına hizmet etmekle kalmayacağını, aynı zamanda çok taraflılığı da artıracağını vurguladı.

Katılımcı ülkelerin iletişimini ve pratik işbirliğini arttırmayı hedeflediklerini belirten Jinping; kazan-kazan sonucu ortak bir gelişme sağlandığını vurguladı ve korumacılığa karşı mücadele sözü verdi.

“Jeopolitik Amaçların Meşrulaştırıldığı İthamı”

“Her şey şeffaf bir şekilde yapılmalı ve yolsuzluğa sıfır tolerans göstermeliyiz.” diyen Jinping’in bu sözü özellikle borç tuzağına düştükleri iddia edilen ülkelere verdiği anlamlı bir mesaj olarak yorumlandı.

Öte yandan ABD ve Hindistan gibi ülkeler Kuşak ve Yol Girişiminin; Pekin’in jeopolitik amaçlarını meşrulaştırmasına yardımcı olduğunu ve katılımcı ülkeler tarafından yapılan altyapı yatırımlarının bir “borç tuzağı” yarattığını vurguluyorlar. Çin ise bunu reddediyor ve söz konusu ülkelerin bu yatırımlar ile beraber geliştiğini ve ürettiğini belirtiyor.

Jinping; 2017 yılında yapılan ilk zirvede Kuşak ve Yol Girişimini desteklemek için 380 milyar Yuan (56.43 milyar dolar) destek sözü verirken bu konuşmada herhangi bir destek miktarı açıklamadı.

“Belirsizliklerin Dünyasında Ortak Refah Modeli”

Öte yandan zirveye katılan çeşitli ülkelerin liderleri de girişim ile ilgili konuştu. Pakistan Başbakanı Imran Khan "Kuşak ve Yol Girişiminin belirsizliklerin dünyasında işbirliği ve ortak refah modeli" sunduğunu söyledi.

BM Genel Sekreteri António Guterres ise, söz konusu girişimin "herkes için daha adil ve müreffeh bir dünya yaratılmasına ve iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinin tersine çevrilmesine katkıda bulunmak için anlamlı bir fırsat sunuyor" dedi.

Malezyalı lider Mahathir Mohamad Kuşak ve Yol Girişimine “tam destek” verirken Putin; "Kuşak ve Yol Girişiminin Avrasya bölgesinde uyumlu, sürdürülebilir bir ekonomik gelişme ve ekonomik büyüme sağlayacağını" vurguladı.

Putin ayrıca Pekin’de yaptığı bir konuşmada Kuşak ve Yol Girişiminin “parlak bir geleceği” olduğunu söylerken Çin’in Dünya Ticaret Örgütü’nün (DTÖ) ve Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) ilkelerini koruma çabalarını ve küresel ekonomik istikrarı koruma çabalarını temsil ettiğini belirtti. Putin’in bu sözleri dikkatle not edilmeli diye düşünüyorum.

“…Büyük Bir Deniz Bile Er ya da Geç Kurur.”

Jinping’in konuşması ve zirve sonrası yapılan ortak açıklama birlikte değerlendirildiğinde Çin’in dünyaya ama özel olarak ABD’ye verdiği mesaj Kuşak ve Yol Girişiminin her şeye rağmen devam edeceği oldu.

Konuşmanın ana hatlarına bakıldığında girişim ile ilgili endişelerin giderilmeye çalışıldığı, projenin “yönetişimi” doğru kurgulanırsa ve yolsuzluğun engellenmesi halinde “işlerliğin” artacağı beklentisi dışa vuruldu.

Bununla beraber çok taraflı ticarete yapılan vurgu da not edilmeli. Korumacılık ve tek taraflı eylemler ise reddedildi. Ticaret anlaşması olsa bile ABD-Çin arasındaki sorunların bitmeyeceği aşikar. Özellikle Kuşak ve Yol Girişiminin devam eden gelişimi ve ABD'nin söz konusu girişim ile ilgili şüpheleri iki ülke ilişkilerinde sürtünmeyi arttıracaktır.

Jinping’in konuşmasının belki en önemli mesajlarından biri Kuşak ve Yol Girişiminin kapsayıcılığına yaptığı şu vurguydu; "Büyük nehirler ve okyanuslar derindir çünkü tüm sulara açıktır. Akarsular ve nehirlerin akışı kesilirse, büyük bir deniz bile er ya da geç kurur."