Kuşak ve Yol Girişiminin
ikinci büyük zirvesi Pekin’de yapıldı. Birçok ülkeden devlet liderleri
düzeyinde katılım gözlenirken ABD ve Hindistan gibi ülkeler zirveye “soğuk” yaklaşarak
temsilci göndermedi ya da düşük düzeyde katılım sağladı.
Jinping’in 2013 yılında
açıkladığı Çin'i; Asya, Avrupa ve ötesine bağlamak için İpek Yolu'nu yeniden
inşa etme planı, Çin’in jeopolitik amaçlarına hizmet ettiği ithamı ile karşı
karşıya. Öte yandan ekonomisi kırılgan gelişmekte olan ülkelerin “borç tuzağına” (debt trap) batıp Çin’in
etkisi altına gireceği iddiaları da sürekli olarak dile getiriliyor.
Üç gün devam eden söz konusu
zirve projenin finansal altyapısının çeşitlendirilmesi ve daha şeffaf hale
getirilmesi vaadiyle sonuçlandı. Üç günlük zirveden sonra
yayınlanan ortak açıklamada finansal
sürdürülebilirlik, kirlilik kontrolü ve yolsuzlukla mücadele çabaları
üzerinde duruldu.
Üç gün içinde milyar dolarlık
anlaşma imzalanırken Portekiz, Avusturya, Birleşik Arap Emirlikleri, Singapur
ve Tayland anlaşmaya ilk defa imza atan ülkeler oldu.
Bu arada Xi Jinping, Pekin'de
düzenlenen Kuşak ve Yol Girişimi ikinci büyük zirvesinin (BRF) açılış töreninde
bir konuşma yaptı.
Jinping konuşmasında ABD ile
devam eden ticaret geriliminden bahsetmezken, çekişmeye konu olan bazı
unsurlardan bahsetti. Ayrıca Çin'in para birimi Yuan'ı sabit tutma sözü verdi.
“Endişeleri
Giderme Eğilimi Ağır Bastı”
Jinping; 2017 yılındaki ilk
zirvede yaptığı konuşmaya göre daha kısa ve somut konulara odaklandı. Daha çok
Kuşak ve Yol Girişimi ile ilgili yapılan eleştirilere yanıt verme eğilimi
vardı. Jinping uluslararası kural ve standartlara uyacağı mesajını da özellikle
vurguladı.
Jinping'in konuşmasının, ABD
Başkanı Donald Trump tarafından Jinping'in "yakında" Beyaz Saray'ı
ziyaret edeceğini açıklamasından birkaç saat sonra yapıldığını da not olarak
eklemekte yarar var.
Kuşak ve Yol Girişiminin özel
bir kulüp olmadığını belirten Jinping projenin yalnızca Çin'in çıkarlarına
hizmet etmekle kalmayacağını, aynı zamanda çok taraflılığı da artıracağını
vurguladı.
Katılımcı ülkelerin iletişimini
ve pratik işbirliğini arttırmayı hedeflediklerini belirten Jinping; kazan-kazan
sonucu ortak bir gelişme sağlandığını vurguladı ve korumacılığa karşı mücadele
sözü verdi.
“Jeopolitik
Amaçların Meşrulaştırıldığı İthamı”
“Her şey şeffaf bir şekilde
yapılmalı ve yolsuzluğa sıfır tolerans göstermeliyiz.” diyen
Jinping’in bu sözü özellikle borç tuzağına düştükleri iddia edilen ülkelere
verdiği anlamlı bir mesaj olarak yorumlandı.
Öte yandan ABD ve Hindistan
gibi ülkeler Kuşak ve Yol Girişiminin; Pekin’in jeopolitik amaçlarını
meşrulaştırmasına yardımcı olduğunu ve katılımcı ülkeler tarafından yapılan
altyapı yatırımlarının bir “borç tuzağı” yarattığını vurguluyorlar. Çin ise bunu reddediyor ve söz konusu ülkelerin bu yatırımlar ile beraber geliştiğini ve ürettiğini belirtiyor.
Jinping; 2017 yılında yapılan
ilk zirvede Kuşak ve Yol Girişimini desteklemek için 380 milyar Yuan (56.43
milyar dolar) destek sözü verirken bu konuşmada herhangi bir destek miktarı
açıklamadı.
“Belirsizliklerin Dünyasında Ortak Refah Modeli”
Öte yandan zirveye katılan
çeşitli ülkelerin liderleri de girişim ile ilgili konuştu. Pakistan Başbakanı
Imran Khan "Kuşak ve Yol
Girişiminin belirsizliklerin dünyasında işbirliği ve ortak refah modeli"
sunduğunu söyledi.
BM Genel Sekreteri António Guterres
ise, söz konusu girişimin "herkes için daha adil ve müreffeh bir
dünya yaratılmasına ve iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinin tersine
çevrilmesine katkıda bulunmak için anlamlı bir fırsat sunuyor"
dedi.
Malezyalı lider Mahathir
Mohamad Kuşak ve Yol Girişimine “tam destek” verirken Putin; "Kuşak ve Yol Girişiminin Avrasya
bölgesinde uyumlu, sürdürülebilir bir ekonomik gelişme ve ekonomik büyüme
sağlayacağını" vurguladı.
Putin ayrıca Pekin’de yaptığı
bir konuşmada Kuşak ve Yol Girişiminin “parlak bir geleceği” olduğunu söylerken
Çin’in Dünya Ticaret Örgütü’nün (DTÖ) ve Uluslararası Para Fonu’nun (IMF)
ilkelerini koruma çabalarını ve küresel ekonomik istikrarı koruma çabalarını
temsil ettiğini belirtti. Putin’in bu sözleri dikkatle not edilmeli diye
düşünüyorum.
“…Büyük Bir Deniz Bile
Er ya da Geç Kurur.”
Jinping’in
konuşması ve zirve sonrası yapılan ortak açıklama birlikte değerlendirildiğinde
Çin’in dünyaya ama özel olarak ABD’ye verdiği mesaj Kuşak ve Yol Girişiminin
her şeye rağmen devam edeceği oldu.
Konuşmanın
ana hatlarına bakıldığında girişim ile ilgili endişelerin giderilmeye
çalışıldığı, projenin “yönetişimi” doğru kurgulanırsa ve yolsuzluğun
engellenmesi halinde “işlerliğin” artacağı beklentisi dışa vuruldu.
Bununla
beraber çok taraflı ticarete yapılan vurgu da not edilmeli. Korumacılık ve tek
taraflı eylemler ise reddedildi. Ticaret anlaşması olsa bile ABD-Çin arasındaki
sorunların bitmeyeceği aşikar. Özellikle Kuşak ve Yol Girişiminin devam eden
gelişimi ve ABD'nin söz konusu girişim ile ilgili şüpheleri iki ülke
ilişkilerinde sürtünmeyi arttıracaktır.
0 Comments