Beş yıldır süren çatışmaların giderek derinleştiği Suriye’de şimdi de bir “federasyon bilmecesi” yaşanıyor. PKK'nın Suriye'deki kolu PYD, kontrol ettiği üç bölgede oylama yaparak ülkenin kuzeyinde federal sistem ilân etti.[1]

            Bu açıklamaya çeşitli tepkilerin gelmesi gecikmedi.Suriye devlet haber ajansına konuşan bir Suriye Dışişleri Bakanlığı yetkilisi açıklamanın herhangi bir yasal dayanağı olmadığını söyledi. Suriyeli muhaliflerin oluşturduğu Ulusal Koalisyon da federal yapı açıklamasına karşı çıkarak "Herhangi bir özerk bölge oluşturma girişimi Suriye halkının iradesini hiçe saymaktır" dedi.[2]Aynı şekilde Türkiye ve ABD’den de aynı minvalde açıklamalar geldi.

            Buna karşılık Salih Müslim ise bir gazeteye verdiği demeçte:
 ''Kuzey Suriye-Rojava Demokratik Federasyonu'' üzerinde en az dört ay çalışılan ve düşünülen bir projedir. Federasyon ilanı sanıldığı gibi sadece Kürtlerin kararı değil, bunun iyi bilinmesi lazım. Tabi, federasyon bir süreç meselesi. Kanunları, yasaları, esasları üzerinde çalışmalar devam ediyor. İki eş başkan seçildi ve 31 kişilik komisyon oluşturuldu. Bu komisyon altı ay içinde federasyonun kanunlarını, yasalarını hazırlayacak. Özerk bölgeler arasında ilişkinin nasıl olacağı belirlenecek. Altı ayın sonunda kurucu kongre toplanacak ve hazırlanan yasaları onaylayıp yürürlüğe koyacak. ''[3] demiş.
Federasyon ilan edilen bölgede daha önce PYD zaten özerklik ilan etmişti. Kobani, Cizire ve Afrin’i kapsayan özerklik ilanı şimdi yapılan federasyon ilanı ile daha geniş bir alana yayılıyor. Öyle ki güneydeki Rakka’ya kadar inen bir bir sınırdan bahsediliyor. Rojava adı verilen bölge içinde Kürtler ve müttefiklerinin ilan etmiş olduğu kantonların delegeleri ile "Kürt, Arap, Süryani, Asuri, Türkmen, Ermeni, Çeçen halklarının temsilcileri ve El-Şehba, Minbic ve Halep bölgelerinden 200 temsilcinin katıldığı söyleniyor. Bunun üzerinden bir meşruiyet sağlanmaya çalışıldığı ve Suriye’nin siyasi geleceği konusunda ilk somut adımların atıldığını söylemek mümkün. Ancak bu somut adımların tüm Suriye'nin birlikte vermesi gereken bir karar olduğunu da unutmamak gerekiyor.

Cenevre görüşmelerinin hız kazandığı, Rusya’nın bölgedeki aktif rolünü indirgediği ve ABD Dışişleri Bakanı Kerry’nin Moskova ziyaretinin olduğu şu günlerde PYD’nin bu hamlesini iyi okumak gerekiyor. Yıllardan beri dillendirilen Suriye’nin üçe bölünme projesi görünen o ki hayata geçirilmek üzere. Zaten de facto bir bölünmenin olduğu kabul edilebilir ancak de jure (yasal) adımların atılmaya başlanması, Suriye’nin kuzeyinde Akdeniz’e açılan bir “koridor Kürt devleti”nin proje olarak canlılığını koruduğu söylenebilir. Bu arada vekalet unsurlara giderek ağırlık veren ABD'nin bölgede PYD ile süren ilişkisi kafaları karıştırmaktadır.

Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesud Barzani’nin de Suriye'nin geleceği için uygun çözümün federal sistem olduğunu söylemesi[4]ardından üç gün sonra, Al Monitor internet sitesine yaptığı açıklamada, "PYD'ye yapılacak herhangi bir yardım PKK'ya destek anlamı taşıyor. PYD ve PKK tam olarak aynı şeydir."[5]değerlendirmesinde bulunması akla bazı soru işaretlerini getirmeye yetiyor. Barzani’nin bu açıklamasına ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mark Toner, Mesut Barzani’nin “PYD ve PKK aynı şeydir,” açıklamasına yanıt olarak, PKK ve YPG’nin iki ayrı örgüt olduğunu, Suriye’nin kuzeyinde YPG ile işbirliğini sürdüreceklerini söylemiş.

Bütün bu emarelerden yola çıkarak, PYD’nin bölgede özellikle ABD tarafından desteklendiğini söylemek için analist olmaya gerek yok. Fakat “Kuzey Irak+Kuzey Suriye= Akdenize Açılan Koridor Kürt Devleti projesi” ABD ve İsrail tarafından fizible bir proje gibi gözükse de bölgedeki diğer aktörler olan Türkiye ve İran tarafından kesinlikle kabul görmeyecektir.

Suriye’nin geleceği, küresel güçlerin bölgesel ulusal aktörleri de hesaba kattığı “anlaşılabilir” bir düzeyde yapılacak görüşmeler ve anlaşmalara bağlıdır. Cenevre görüşmelerinin önemi burada bir kez daha anlaşılmaktadır.




[1] http://www.aljazeera.com.tr/haber/pydden-federasyon-ilani
[2] http://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/03/160317_suriye_federasyon
[3] http://m.haberdar.com/siyaset/salih-muslim-den-turkiye-ye-mesaj-var-h23252.html?mnst=8124
[4] http://www.milliyet.com.tr/suriye-deki-pyd-federasyonuna/dunya/detay/2212968/default.htm
[5] http://www.ahaber.com.tr/gundem/2016/03/23/barzani-pyd-ve-pkk-tam-olarak-ayni-seydir