Küresel güçlerin savunma bütçeleri aynı zamanda küresel hegemonya mücadelesi içerisinde yer alan unsurların stratejik algıları ile ilgili önemli ipuçları veriyor. Öte yandan bu bütçeler; ilgili devletin güvenlik tehdidi olarak gördüğü problemlerin oransal bir analizini yapmayı mümkün kılıyor.
Pentagon’un 2020 yılı savunma
bütçesi için ABD Kongresinden talebi 718 milyar dolar civarında. Bu rakam 2019
yılına göre 33 milyar dolar daha fazla. Oransal olarak da yüzde 5 civarında bir
artışa tekabül ediyor. Bütçenin temel kısmı 544.5 milyar dolardan
oluşurken, acil durum sınır güvenliği fonu için 9.2 milyar dolar ve denizaşırı operasyonlar
fonu (OCO) için (bir anlamda savaş bütçesi) 164 milyar dolar ayrılmış
görünüyor. 2020 yılı için önerilen rakam aynı zamanda ABD GSYİH'nın yüzde 3.2'sini
oluşturacak.
Bütçedeki ilginç bir anekdot
olarak mesela Pentagon Trump'ın kurulmasını istediği Uzay Gücü’nün (Space
Force) sadece karargahı için 72,4 milyon dolar istiyor. Bu arada ABD Uzay Gücü,
ABD Hava Kuvvetlerinin bir parçası olarak kurulacak ve bununla ilgili yasal
düzenleme Trump’un talimatı ile başlatılmış durumda. Uzmanlar söz konusu kuvvetin kurulması için 10 bin üzerinde personel gerekeceği, yaklaşık 13 milyar dolara mal olacağını hesaplarken istifa eden Mattis'in Trump'un bu kararına da muhalefet ettiği belirtiliyor.
“Tarihin
En Büyük Bütçesi”
ABD Savunma Bakanlığının konu
ile ilgili değerlendirmelerinde dikkat çeken detaylar ise şöyle özetlenebilir. Gelecekteki
savaşlar karada, denizde, havada, uzayda ve siber alanda gerçekleşecek ve bu nedenle
birliklerin düşmanın mağlup edilmesi için beş alana odaklanması gerektiği
vurgulanmış. Harcamalar konusundaki bir başka detay ise önemli görünüyor.
Söz
konusu bütçe hipersonik teknolojiler için 2,6 milyar dolar, insansız ve otonom
sistemler için 3,7 milyar dolar, yapay zeka için 927 milyon dolar istiyor.
Savunma bütçesi ile ilgili şu
ana kadar istenen talepler ve Beyaz Saray’ın değerlendirmeleri biraz karışık.
Trump daha önce Pentagon’a yaptığı ziyaret sırasında da “size tarihin en büyük bütçesini vereceğim” diyerek 750 milyar
dolar rakamını telaffuz etmiş olsa da federal bütçe sorunları nedeniyle Beyaz
Saray’ın şu anda önerdiği rakamın 720 milyar dolar civarında olduğu
belirtiliyor.
I am certain that, at some time in the future, President Xi and I, together with President Putin of Russia, will start talking about a meaningful halt to what has become a major and uncontrollable Arms Race. The U.S. spent 716 Billion Dollars this year. Crazy!— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) 3 Aralık 2018
“China,
China, China…”
2020 yılı için hazırlanan ABD
savunma bütçesini belirleyen güvenlik tehditleri ABD Savunma Bakan Vekili
Shanahan'ın söylediği üç kelime ile özetlenebilir: “China, China, China.” Shanahan'a göre “Çin, ordusunu agresif bir şekilde
modernize ediyor. Sistematik olarak bilim ve teknolojiyi çalıyor ve
askeri-sivil füzyon stratejisi ile askeri bir avantaj arıyor.”
Shanahan; Çin’in Hint-Pasifik
bölgesinde bölgesel bir hegemonya peşinde olduğunu ve yakın zamanda ABD'yi
bölgeden hegemonik anlamda çıkarmayı amaçladığını düşünüyor.
2020 yılı için önerilen ABD
savunma bütçesinde özellikle uzayda savaş ve hipersonik füzeler konusu üzerinde
duruluyor. 2010-2020 arası ABD savunma bütçeleri ile ilgili bir grafik
savunma harcamalarının büyüklüğünü "çılgınlık"
olarak niteleyen Trump döneminde yukarı doğru bir eğilimin mevcut olduğunu
gösteriyor. Önerilen bütçe günümüze kadar kabul edilen ABD savunma
bütçeleri arasında bir rekor. Daha önce yapılan bir araştırmaya göre 2018 yılı
ABD Savunma bütçesi (643 milyar dolar) o dönemde Çin savunma bütçesinin 4 katı, Rusya savunma bütçesinin de 10 katı büyüklüğünde.
Çin, 2019 yılı savunma bütçesi
ise 177.6 milyar dolar olarak açıklandı ve bu yüzde 7.5 büyüme anlamına
geliyor. 2018 yılındaki oransal büyümeye göre çok küçük bir azalma eğilimi var.
Stratejik ve Uluslararası
Çalışmalar Merkezinde “China Power
Project” direktörü Bonnie Glaser, ABD’nin Çin’le geniş çapta rekabet etmek
için etkili stratejilerinin olmadığını belirtirken bazı savunma analistleri ise
Shanahan ve Pentagon'un Çin tehdidini şişirdiğini düşünüyor.
Bir
Güvenlik Tehdidi Olarak Çin! Kime ve Neye Göre?
Cato Enstitüsünden Christopher
Preble ise, “Çin’in davranışları
noktasında tam olarak neyin tehdit unsuru olduğunu sormaya değer"
diyerek konu ile ilgili ABD güvenlik bürokrasisinin değerlendirmelerini “aceleci”
buluyor. Preble ayrıca ABD tarafının tehdidin doğasını tanımlama noktasında
sorun yaşadığını belirterek ve rekabetin askeri alandan çok özellikle siber
alana yoğunlaşması gerektiğini vurguluyor.
Sonuç olarak ABD savunma
cenahı için Çin öncelikli bir güvenlik tehdidi olmaya devam ediyor. 2017
yılında yayınlanan Ulusal Güvenlik Strateji Belgesinde de bu vurgulanmıştı.
Makale üzerinden bu güvenlik tehdidinin "uzay" ve "siber"
konularına yoğunlaşacağı öngörülebilir. Ancak buna ek olarak yapay
zeka konusunda süre gelen tartışmalar ve Çin'in konu ile ilgili çabaları, bu
alanda da bir rekabetin yoğunlaşacağını söylemeyi mümkün kılıyor. 2020
savunma bütçesi içinde uzay ve siber için 24 milyar dolar tutarında bir rakamın
ayrılması öngörülüyor.
ABD'nin hem savunma hem de
savunma dışı harcamalara ihtiyacı var ve her ikisinin de yetersiz finanse
edildiği bir durum var. En azından ABD güvenlik bürokrasisi bu şekilde
düşünüyor. Burada strateji, kuvvetler ve kaynaklar arasındaki
uyumsuzluğa dikkat çekmek gerekiyor. Trump’un “America First” yaklaşımı
harcamaların arttırılmasından başka bir seçeneğe fazla prim vermiyor.
Afganistan ve Irak
savaşlarından bu yana bütçeyi dengelemek ve harcamaları azaltmak için söz
konusu bölgelerdeki askeri personel sayısını sıfırlamaya çalışan ABD; bunu
başarmış gözükmüyor. Zaten asker sayısı azaltılsa bile dünyada en
fazla denizaşırı askeri üsse sahip olan ABD'nin kısa zamanda bu harcamaları
düşürmesini beklemek de pek gerçekçi olmayacaktır.
Sonuç olarak ABD savunma bütçesindeki artış eğilimi ve ABD tarafından yayınlanan güvenlik belgeleri ve değerlendirmeleri ABD'nin küresel stratejik önceliğini terörle mücadele etmekten ziyade büyük güç rekabetine doğru kaydırdığını gösteriyor. Asıl tartışılması gereken sanırım tehdit algısındaki bu stratejik dönüşümün özellikle uluslararası sistemin güvenliği açısından ne gibi riskler üreteceği noktasında yoğunlaşacak.
Sonuç olarak ABD savunma bütçesindeki artış eğilimi ve ABD tarafından yayınlanan güvenlik belgeleri ve değerlendirmeleri ABD'nin küresel stratejik önceliğini terörle mücadele etmekten ziyade büyük güç rekabetine doğru kaydırdığını gösteriyor. Asıl tartışılması gereken sanırım tehdit algısındaki bu stratejik dönüşümün özellikle uluslararası sistemin güvenliği açısından ne gibi riskler üreteceği noktasında yoğunlaşacak.
Kaynakça:
https://www.defense.gov/explore/story/Article/1782973/2020-defense-budget-request-focuses-on-great-power-competition/
https://warontherocks.com/2019/02/funding-defense-a-strategic-problem/
https://www.csis.org/analysis/what-look-fy-2020-defense-budget-request
https://www.military.com/dodbuzz/2019/02/01/could-air-force-win-big-2020-defense-budget-analysts-weigh.html
https://www.militaryaerospace.com/articles/pt/2019/02/fy-2020-dod-budget-request.html
Bigger
defense budget shows US anxiety over targeting China and Russia, http://www.globaltimes.cn/content/1142056.shtml,
Forget
the Mexico border, the new US military budget is focused on ‘China, China,
China’, https://www.scmp.com/news/world/united-states-canada/article/3001982/forget-mexico-border-new-us-military-budget-focused
0 Comments