Stockholm Uluslararası Barış Araştırma Enstitüsü (SIPRI) tarafından yayınlanan yeni verilere göre küresel askeri harcamalar bir önceki yıla göre yüzde 2,6 artışla (2) trilyon dolara yaklaştı.

1988 yılından bu yana en yüksek düzey.

Rapora göre 2020 yılında yapılan küresel askeri harcamaların yüzde 62'si beş ülke (ABD, Çin, Hindistan, Rusya ve İngiltere) tarafından yapıldı. 2020 yılında küresel askeri harcamaların ulaştığı düzey reel olarak 2019'a göre yüzde 2,6 ve 2011'e göre yüzde 9,3 daha yüksek.

On yıl öncesine göre dünya daha fazla askeri harcama yapıyor.

İlginç olan durum salgının ilk yılında askeri harcamaların artması oldu. Askeri harcamaların küresel GSYİH içindeki oranı 2.4'e çıktı. Bu 2009 yılındaki finansal krizden bu yana en yüksek rakam.

Salgının 2020'de küresel askeri harcamalar üzerinde önemli bir etkisi olmadığı görülüyor. ABD askeri harcamalarındaki kararlı artış devam ediyor.

2020'de ABD askeri harcamaları, 2019'a göre yüzde 4,4 artışla tahmini 778 milyar dolara ulaştı. Toplama oranı yüzde 39.

ABD askeri harcamalarındaki artışı Çin ve Rusya gibi stratejik rakiplerden algılanan tehditlere ilişkin artan endişelere bağlayabiliriz. Öte yandan rakamın yüksek olması ARGE'ye yapılan yatırımlar ve nükleer modernizasyondan kaynaklandığı tahmin ediliyor.

Ayrıca ABD’nin askeri varlığının yüzde 60’ını Asya-Pasifik bölgesine kaydırmış durumda.

2020 yılında dünyanın en yüksek ikinci askeri harcaması 252 milyar dolar ile Çin'e ait.

Bu 2019'a göre yüzde 1,9 ve 2011 yılına göre ise yüzde 76 artış anlamına geliyor. Ciddi bir oran ve Çin'in askeri bir modernizasyon içerisinde olduğuna dair önemli bir bulgu.

Çin'in şöyle ilginç bir durumu var. GSYİH düzeyinde geçen yıl pozitif bir büyüme olduğu için askeri harcamaların finansal yükü artmamış görünüyor. Dolayısı ile bütçesine ek bir yük getirmiyor. Zaten Çin savunma bütçesindeki artışlarda bu oranın aşılmamasına çok dikkat ediyor.

Hiçbir zaman GSYİH-Savunma bütçesi oranının yüzde 2’nin üzerine çıkmadığı görülüyor.

Çin'in askeri harcamalarındaki artışın en önemli nedenleri arasında diğer önde gelen askeri güçleri yakalama arzusu ve ülkenin uzun vadeli askeri modernizasyon ve genişleme planları zikredilebilir.

Rusya’nın askeri harcamaları 2020'de yüzde 2,5 artarak 61,7 milyar dolara ulaştı. İngiltere, toplam 59,2 milyar dolar ile 2020'de beşinci en büyük harcama yapan ülke oldu. Almanya harcamalarını yüzde 5,2 artırarak 52,8 milyar dolara çıkardı.

Almanya'nın askeri harcamaları 2011'e göre yüzde 28 daha fazla. Avrupa'daki askeri harcamalar 2020'de yüzde 4,0 arttı.

Afrika kıtasındaki artışlar da dikkat çekiyor. Uganda (Yüzde 46), Çad (yüzde 31), Mali (yüzde 22), Moritanya (yüzde 23) ve Nijerya (yüzde 29).

Afrika'da askeri harcamalar 2020'de yüzde 3,4 artarak 18,5 milyar dolara ulaştı.

Güney Amerika'daki askeri harcamalar 2020'de yüzde 2,1 düşüşle 43,5 milyar dolara geriledi. Ortadoğu ülkelerindeki harcamalar ise yüzde 6,5 azalarak 143 milyar dolara geriledi.

2020'de askeri harcamalar Afrika'da (yüzde 5,1), Avrupa'da (yüzde 4,0), Amerika'da (yüzde 3,9) ve Asya-Okyanusya'da (yüzde 2,5) arttı. Ortadoğu'da veri bulunan (11) ülkenin toplam askeri harcamaları yüzde 6,5 azaldı.

Türkiye'nin 2020 yılı askeri harcaması 17.7 milyar dolar. 2019 yılına göre yüzde 5 küçülme var. 2011-2020 aralığında ise yüzde 77'lik bir artış var. GSYİH oranı yüzde 2.8.

Bütçeye yükü artmış olmakla birlikte geçen sene yapılan harcamaya göre azalış trendi var.

2011-2020 yılları arasından en yüksek askeri harcamayı Ukrayna (%198) ve Romanya (%178) yapmış. Bu ülkeleri Endonezya (%83), Türkiye (%77) ve Çin (%76) takip ediyor.


Küresel askeri harcamalarda ilk 15 ülkenin askeri harcamaları 2020'de 1.603 milyar dolara ulaştı. Bu küresel askeri harcamaların yüzde 81'ini oluşturuyor. Türkiye 2019'da ilk 15'te iken 2020 yılında yerine İsrail ilk 15'e girdi.

En çok harcama yapan 15 ülke arasında 2019-2020 yılları arasında Çin dışındaki tüm ülkelerde askeri yük arttı.

Sonuç olarak 2011-2020 arasında yüksek askeri harcamalar arasında Çin dikkat çekiyor. ABD'nin askeri harcamalar nedeni ile finansal yükünün artmış olması müttefiklere duyduğu ihtiyacı bir nebze açıklıyor.

Küresel askeri harcamaların artış eğilimlerine dikkatli bir şekilde bakıldığında hemen hemen her bölgeden artış olduğu görülüyor. 

Uluslararası sistemin artan ABD-Çin rekabeti ekseninde daha belirsiz bir geleceğe doğru yol alması ve çok kutuplu merkezsiz bir modelin ortaya çıkmaya başlaması ülkelerin “güvensizlik” düzeyini artırmışa benziyor.

Dolayısı ile önümüzdeki dönemde muhtemel askeri harcamaların artması ve ABD-Çin küresel rekabetinin seyrine göre artış/azalış eğilimi göstermesi beklenebilir.